สานสัมพันธ์ลาว-ไทยสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

สรุป ลาวเป็นประเทศราชของไทยมาตั้งแต่สมัยธนบุรี โดยมีแบ่งออกเป็น หลวงพระบาง เวียงจันทน์ และจำปาศักดิ์ ในสมัย ร.1 โปรดเกล้าฯ ให้เจ้านันทเสนไปครองเวียงจันทน์และนำพระบางที่ไทยยึดมาไปคืนแก่ลาวด้วย ต่อมาเจ้านันทเสนเป็นกบฏ จึงถูกจำคุก แล้วโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าอินทรวงศ์ และเจ้าอนุวงศ์ ครองเวียงจันทน์ ตามลำดับ ต่อมาในสมัย ร.2 เจ้าเมืองจำปาศักดิ์เป็นกบฏ เจ้าราชบุตร (ราชบุตรเจ้าอนุวงศ์) ยกทัพไปปราบได้สำเร็จ จึงได้ครองเมืองจำปาศักดิ์ ทำให้เจ้าอนุวงศ์มีกำลังทัพที่เข้มแข็งขึ้น ต่อมาในสมัย ร.3 มีข่าวลือมาไทยขัดแย้งกับอังกฤษและอังกฤษจะนำทัพเรือเข้ายึดกรุงเทพฯ เจ้าอนุวงศ์ยกทัพมายังไทย โดยเข้าตีเมืองนครราชสีมาได้โดยง่าย เนื่องจากเจ้าเมืองฯ ติดราชการที่กรุงเทพฯ ระหว่างทางเดินทางกลับลาวนั้นได้หยุดพักที่ทุ่งสำริด คุณหญิงโม (ท้าวสุรนารี) ได้เลี้ยงสุราอาหารแก่ทหารลาว แล้วได้ใช้มีด พร้า อาวุธทำครัว ฆ่าฟันทหารลาว ได้รับบาดเจ็บและล้มตายเป็นอันมาก จึงทำให้แตกทัพหนีไป ร.3 จึงโปรดเกล้าฯ ให้พระยาราชสุภาวดียกทัพไปปราบกบฏอนุวงศ์ จึงจับตัวเจ้าอนุวงศ์มาขังที่กรุงเทพฯ สำหรับพระยาราชสุภาวดีได้รับบำเหน็จเลื่อนเป็นเจ้าพระยาบดินทรเดชา ลาวจึงเป็นประเทศราชของไทย จนไทยต้องเสียลาวให้แก่ฝรั่งเศสในเวลาต่อมา